Politieke steun schadelijk voor de Kerk?

Waarom groeit het christendom in sommige landen, maar neemt het af in andere?

Sociale wetenschappers hebben dat jarenlang verklaard door te wijzen op de opkomst van wetenschap, technologie en onderwijs in landen waar de Kerk in omvang afnam.

Tegenwoordig zeggen veel mensen dat dit vooral komt door de toegenomen rijkdom. Hoe meer welvaart, hoe  minder mensen denken God nodig te hebben.

Nieuw onderzoek legt echter vooral een verband tussen politieke steun voor het christendom en de afname van de kerk. “Als de overheidssteun voor het christendom toeneemt, neemt het aantal christenen af”, schrijft onderzoeker Nila Saiya in Christianity Today.

Saiya en zijn collega vergeleken cijfers over de toe- en afname van het aantal christenen met de omstandigheden in maar liefst 166 landen. Ze ontdekten drie schijnbare tegenstellingen die veel inzicht geven in wat de oorzaken van groei en afname van het aantal gelovigen zijn.

(Mooi is wel dat Saiya zegt dat zijn onderzoek niet de invloed van de Heilige Geest kan meten.)

Dit zijn de tegenstellingen:

1. Meer verscheidenheid is beter voor de Kerk

Volgens Saiya zijn christenen geneigd zo min mogelijk ruimte te geven aan andere religies.  “Ironisch genoeg is het christendom juist op zijn sterkst als het moet ‘concurreren’ in een ‘gelijk speelveld’. Zoals ijzer ijzer scherpt, zo smeedt concurrentie religies”, zeggen de onderzoekers.

Het komt er op neer dat als de Kerk onder druk staat, christenen meer hun best moeten doen om de Bijbel te kennen en te leven zoals God dit wil (is mijn vrije vertaling van wat in dit rapport staat).

In zeven van de tien landen waar het christendom het hardst groeit, is maar weinig steun vanuit de staat voor het christendom. De Kerk moet zich dus zelf redden.

In Azië bijvoorbeeld is maar één land waar christenen de meerderheid vormen: de Filippijnen. Toch is het aantal christenen in dit werelddeel twee keer zo hard gegroeid als de bevolking. Ook in Zuid-Korea zijn christenen niet in de meerderheid. Toch zendt de Zuid-Koreaanse Kerk de meeste zendelingen uit, op de Verenigde Staten na.

“Afrika is de andere wereldregio waar het christendom een adembenemende groei heeft gezien, met name in de afgelopen decennia”, schrijft Saiya. “Tegenwoordig zijn er bijna 700 miljoen christenen in Afrika, waardoor het ‘s werelds meest christelijke continent is in termen van bevolking. Inderdaad, de 10 landen die hierboven zijn opgemerkt met de snelstgroeiende christelijke populaties in de wereld van 2010 tot 2020 bevinden zich allemaal in Sub-Sahara Afrika.”

Ook hier is een link te zien tussen gebrek aan politieke steun voor de kerk en toename van de Kerk.

2. Een voorkeursbehandeling is schadelijk voor de Kerk

De tien landen waar het christendom het snelst afneemt, liggen allemaal in Oost-Europa, op Duitsland na. Negen van de tien landen geven staatssteun aan de Kerk.

Saiya: “Als christenen bedreigd worden door andere religieuze minderheden, kunnen ze naar de staat kijken om hen een been op de concurrentie te geven. Een dergelijk voorrecht kan financiering van de staat omvatten voor religieuze doeleinden, speciale toegang tot staatsinstellingen en vrijstellingen van de voorschriften opgelegd aan minderheidsreligieuze groepen. Volgens onze gegevens helpt dit de Kerk juist niet.”

Sterker nog, volgens Saiya worden de christenen afgeleid van hun echte missie, omdat ze “meer met de dingen van Caesar bezig dan met de dingen van God om maar de voorkeurspositie vast te houden bij de overheid”.

Het gevolg is dat de Kerk wel sociaal invloed heeft, maar dat vooral doet dat door rituelen en symbolen. Zo krijg je een burgerlijke godsdienst in plaats van een ijverig geloof.

Het ooit zo christelijke Europa is inmiddels het meest ongelovige werelddeel. De rijkdom die hier is vergaard, lijkt hier minder mee te maken hebben dan het feit dat de Kerk hier eeuwenlang door de staat werd ondersteund.

In veel Rooms-Katholieke landen werden jarenlang niet-christenen maar ook gelovigen die niet Rooms-Katholiek waren gediscrimineerd en tegengewerkt.

“In het kort: dat het christendom in Europa afneemt, is niet vanwege het gebrek aan staatsteun maar vanwege de staatssteun”, zegt Saiya.

3. Vervolging betekent groei van de Kerk

Het laatste punt zal voor christenen in Nederland geen verrassing zijn: vervolging zorgt er meestal niet voor dat de Kerk kleiner wordt. Integendeel, in veel landen waar christenen onderdrukt worden vanwege hun geloof, neemt de Kerk juist toe.

“In deze (vijandige) omgevingen wenden gelovigen zich tot hun geloof als een bron van kracht, en deze toewijding trekt degenen buiten hun geloof aan”, aldus Saiya.

Lessen voor christenen

In een drang naar overleven proberen christenen in Europese landen (waaronder Nederland) juist de band tussen politiek en Kerk te verstevigen. Saiya: “Er zijn politici die zichzelf opwerpen als verdedigers van het christelijke geloof tegen het ‘vreemde’ Islamitische geloof die een bedreiging vormen. Rechtse partijen krijgen meer zetels omdat ze ‘de christelijke natie’ willen verdedigen. Als deze trend doorzet, zou dit wel eens de Kerk nog meer kunnen uitholen.”

Aan de andere kant van de oceaan, in de Verenigde Staten, zijn conservatieve christenen sinds de jaren zeventig veel politiek actiever geworden. Ze wilden de waarden van het christendom verdedigen, en daardoor raakte de Kerk steeds meer verweven met de politiek, ook al is in Amerika geen steun voor de Kerk zoals dat bij ons het geval is.

In dezelfde periode is het aantal Amerikanen dat niet lid is van een kerk toegenomen van 6 procent tot 23 procent.

Wat ik vind

Dit onderzoek is verhelderend omdat het een verband aantoont tussen de hoeveelheid staatssteun en de toe- of afname van de Kerk. Maar ik wil een stapje verder gaan dan deze onderzoekers.

Waarom keren mensen zich af van het geloof? Ik denk dat het komt door teleurstelling (in christenen, in de Kerk, in God), door onbegrip (je begrijpt de Bijbel niet goed), door welvaart, of juist door pijn, verdriet en problemen in het leven.

Christenen moeten zich richten op het dienen van God en zich niet aanpassen aan de wereld. Dat is een duidelijke oproep die we in de hele Bijbel zien.

Zodra de invloed van de overheid – hoe goed bedoeld ook – te groot wordt, loop je het risico dat je je moet aanpassen. Als de boodschap van het Evangelie niet meer centraal staat, dat is wanneer mensen gaan afhaken.

Ik hoop dat God mensen als Cees van der Staaij (SGP), Gert-Jan Segers (CU) en andere christelijke politici op welk niveau dan ook blijft gebruiken om op te komen voor christelijke waarden en normen. We moeten ook voor hen bidden, want ze doen uiterst belangrijk werk. Zie hen als zendelingen uitgezonden naar de politiek.

Maar de Kerk moet zich primair richten op de boodschap en de Boodschap: Jezus Christus is gestorven voor onze zonden en op de derde dag weer opgestaan.

De Bijbel in 1 Dag

Precies om deze redenen heb ik ‘De Bijbel in 1 Dag’ geschreven en ik bied het digitaal gratis aan. We moeten weten wat Gods Woord zegt. We moeten Hem leren kennen. We moeten beseffen hoe wonderlijk het goede nieuws is dat Jezus in onze plaats is gestorven en dat wij eeuwig leven hebben omdat wij in geloof zijn verbonden met Zijn dood en opstanding.

God is het goede nieuws.

Mijn boek is geen vervanging van Gods Woord. Absoluut niet. Maar het helpt je om de Bijbel beter te begrijpen. Veel mensen – en zelfs veel christenen – zijn ‘Bijbel-analfabeet’. Dat is meestal buiten hun schuld om!

Maar er staat zoveel in Gods Woord en we bestuderen vaak maar zo’n klein stukje.

Dus als je het boek nog niet hebt gelezen, download het dan op www.jan-heijnen.nl/1dag.